Θα καταστραφούμε τελικά;

Οι καταιγιστικές εξελίξεις σε ολόκληρο τον κόσμο (ΗΠΑ, Ιταλία, Ισπανία) σε συνδυασμό με τις πρόσφατες αποφάσεις της συνόδου κορυφής της Ε.Ε, διαμορφώνουν μία τελείως διαφορετική κατάσταση συγκριτικά με λίγες εβδομάδες πριν. Αφενός ακούγεται όλο και περισσότερο η άποψη ότι η Ελλάδα (παρά τα όντως τρισάθλια δημοσιονομικά της), δεν αποτελεί μεμονωμένη περίπτωση αλλά απλώς τον πλέον αδύναμο κρίκο ενός συστήματος το οποίο χρήζει βελτιώσεων προκειμένου να συνεχίσει να υφίσταται. Αφετέρου δεν είναι υπερβολή να ισχυριστεί κανείς ότι η χώρα μας αυτή τη στιγμή είναι η πλέον προστατευμένη από όλες τις χώρες με δημοσιονομικά προβλήματα, ή τουλάχιστον όσο περισσότερο προστατευμένη θα μπορούσε να είναι μία χώρα με τόσο έντονα προβλήματα χρέους,ελλείμματος, εμπορικού ισοζυγίου. Το τελευταίο βέβαια με την προϋπόθεση να μην οξυνθεί η διεθνής κρίση σε τέτοιο βαθμό που να απειληθεί το ίδιο το ευρώ και αναπροσαρμοστεί ενδεχομένως η πρόσφατη απόφαση της συνόδου κορυφής για την Ελλάδα.

Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται εκ νέου είναι: Τη γλιτώσαμε ή η τελική κατάρρευση δε μπορεί να αποτραπεί; Αν και πιστεύω ότι σε ένα τέτοιο περιβάλλον είναι τελείως παρακινδυνευμένο να κάνει κανείς οποιαδήποτε πρόβλεψη, θα την επιχειρήσω γιατί πολλές πρόσφατες ενδείξεις συνέβαλλαν στο να καταλήξω σε αυτήν.

Καταρχάς πιστεύω ότι με τις αποφάσεις της πρόσφατης συνόδου απομακρύνθηκε ο κίνδυνος της ολικής κατάρρευσης με τη μορφή της μονομερούς στάσης πληρωμών και αυτό γιατί τονίστηκε περισσότερο από κάθε άλλη φορά ότι η χρεοκοπία κράτους-μέλους δεν είναι καν επιλογή. Ταυτόχρονα είναι φανερό ότι στο εσωτερικό της χώρας οι φωνές υπέρ της στάσης πληρωμών αποτελούν αμελητέα μειοψηφία, επομένως σε θεωρητικό επίπεδο αν τηρηθούν όσα έχουν συμφωνηθεί, τότε δεν υπάρχει κίνδυνος ολικής κατάρρευσης, εξόδου από το ευρώ και όσων άλλων ακραίων είχαν προβλεφθεί τελευταία.

Μέχρι εδώ όλα είναι γνωστά. Μόνο που (ευτυχώς για κάποιους, δυστυχώς για κάποιους άλλους), μένει να γίνει το σημαντικό, δηλαδή αλλαγές εκ βάθρων στο εσωτερικό της χώρας οι οποίες για πρώτη φορά είναι κάτω από το μικροσκόπιο της παγκόσμιας κοινότητας και επίσης πρέπει να ολοκληρωθούν σε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Οι αλλαγές δε αυτές πρέπει να γίνουν από μια κυβέρνηση που δεν πείθει ότι μπορεί να τις υλοποιήσει ή ακόμα χειρότερα δε θέλει, γιατί πολλές από τις επώδυνες αποφάσεις που πρέπει να παρθούν θίγουν συντεχνίες και συμφέροντα που πρόσκεινται στο ΠΑΣΟΚ και που αποτελούν την κύρια εκλογική του πελατεία (πχ ΔΕΗ). Επομένως τι θα γίνει;

Εδώ ακριβώς είναι ο πυρήνας της σκέψης που κάνω. Θεωρώ ότι το ένστικτο αυτοσυντήρησης του πολιτικού προσωπικού της χώρας είναι τόσο υψηλό που θα βρει τρόπο να διαφυλάξει τα συμφέροντά του (δηλαδή την αυτοσυντήρησή του και μετά την παρούσα κρίση). Ταυτόχρονα όμως είναι τόσο διεφθαρμένο και ανεπαρκές που δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να κάνει στο ακέραιο όσα απαιτούνται προκειμένου η χώρα να αλλάξει πραγματικά και να επιδιώξει μεσοπρόθεσμα την ισότιμη πλέον ένταξή της στον πυρήνα των κρατών της Ε.Ε (και όχι μέσω αλχημειών). Θεωρώ ως πιο πιθανό σενάριο να συνεχίσει η κυβέρνηση την προσπάθεια να κερδίζει συνεχώς χρόνο αποβλέποντας σε μία βελτίωση της κατάστασης διεθνώς η οποία θα οδηγήσει στην υποβάθμιση των προβλημάτων χρέους πολλών κρατών. Ως γνωστόν η οικονομία είναι κυρίως εμπιστοσύνη και προοπτική επομένως δε θα μου φαινόταν καθόλου περίεργο αν σε 2-3 χρόνια και εφόσον η παγκόσμια οικονομία αρχίσει να επιδεικνύει σημάδια ανάκαμψης να αρθούν πολλές από τις επιφυλάξεις για τα επίπεδα χρέους πολλών κρατών μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα (It’s true that we’re building up debt, on which we’ll eventually have to pay interest. But if you actually do the math, instead of intoning big numbers in your best Dr. Evil voice, you discover that even very large deficits over the next few years will have remarkably little impact on U.S. fiscal sustainability).

Στο ενδιάμεσο βέβαια και προκειμένου να μην ανακοπεί η αναγκαία αναχρηματοδότηση του χρέους και των νέων ελλειμμάτων (κάτι που θα εξαφάνιζε από το προσκήνιο το σημερινό πολιτικό προσωπικό, επομένως έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το ένστικτο αυτοσυντήρησης το οποίο και είναι το κύριο ζητούμενο και όχι η σωτηρία της χώρας η οποία περνάει σε δεύτερη μοίρα για πολλούς εκ των ταγών (sic) του κοινοβουλίου), η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να αποδεικνύει ότι προσπαθεί να τηρήσει τα συμφωνηθέντα. Σε αυτό το πλαίσιο θα προσπαθεί να πείσει ότι σχεδιάζει συγχωνεύσεις και καταργήσεις άχρηστων και σπάταλων οργανισμών, ότι απελευθερώνει επαγγέλματα, ότι μειώνει την κρατικη σπατάλη. Φυσικά επειδή τίποτα από αυτά δεν κάνει (ή τα κάνει σε ελάχιστο βαθμό) και η αδράνεια αυτή αποτυπώνεται αναπόφευκτα στα δημοσιονομικά μεγέθη με τη διόγκωση του ελλείμματος, καταλήγει στην εύκολη λύση της φορολόγησης επί δικαίων και αδίκων προκειμένου να μην αποκλίνει πολύ των στόχων για το έλλειμμα κάτι που θα έθετε σε κίνδυνο την απρόσκοπτη συνέχιση της βοήθειας που λαμβάνουμε.

Ταυτόχρονα μέσω των αποφάσεων της συνόδου κορυφής, για μείωση επιτοκίων και συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα με ανταλλαγή "κουρεμένων" ομολόγων, προβλέπεται μια μικρή έστω αποκλιμάκωση του δημοσίου χρέους. Σε συνδυασμό με κάποιες αποκρατικοποιήσεις που αναγκαστικά θα προχωρήσουν και εφόσον διασφαλιστεί η χρησιμοποίηση των όποιων εσόδων για αποπληρωμή παλαιών δανείων, τα επίπεδα του δημοσίου χρέους θα επανέλθουν σε πιο φυσιολογικά επίπεδα. Με τον τρόπο αυτό υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να επιτευχθεί όντως επιστροφή στις αγορές το 2014.

Μόνο που όλα αυτά που θα γίνουν προκειμένου να αποτραπεί η κατάρρευση, δεν πρόκειται να αλλάξουν ριζικά τη χώρα και δε θα καταστήσουν ούτε στο ελάχιστο βιώσιμη την όποια λογιστική εξυγίανση γιατί απλά δε θα είναι (για ακόμα μια φορά) διατηρήσιμη σε βάθος χρόνου. Το μόνο που θα συμβεί (ήδη συμβαίνει) θα είναι η μείωση της αγοραστικής δύναμης και πτώση του βιοτικού επιπέδου για κάποιους, η πλήρης περιθωριοποίηση για κάποιους άλλους (ανεργία), ενώ ένα μεγάλο μέρος θα παραμείνει (σχεδόν) στο απυρόβλητο ακριβώς λόγω της απροθυμίας να αλλάξει το υφιστάμενο παρασιτικό μοντέλο οικονομικής δραστηριότητας και να σταματήσει η παντός είδους συντεχνιακή επικράτηση επί των θεσμών.

Η πρώτη φάση "σωτηρίας" θα ολοκληρωθεί με την εξομάλυνση της πίεσης από παντού, την απεμπλοκή από τον EFSF (ή τον ESM) και την επιστροφή στις αγορές και τη ρητή διαβεβαίωση των σωτήρων ότι ήρθε η ώρα να επιστραφεί στους πολίτες μέρος των θυσιών που υπέστησαν. Προσλήψεις, αεριτζίδικες επιδοτήσεις, οργανισμοί, επιτροπές κλπ. Επειδή δε, δεν έχω πειστεί καθόλου ότι ο μέσος Έλληνας έχει αλλάξει πράγματι μυαλά μετα από αυτό που βιώνει τον 1,5 τελευταίο χρόνο και ως γνωστόν διαθέτει επίσης πολύ κοντή μνήμη, όταν φανούν τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης και πέσει λίγο χρήμα στην αγορά, νομίζω ότι όλα σταδιακά θα ξεχαστούν, θα επιβεβαιωθεί η από καταβολής κόσμου θεωρία ότι ο Έλληνας ποτέ δεν πεθαίνει και θα συνεχίσουμε ως κοινωνία να μην ενδιαφερόμαστε για όσα πραγματικά μας αφορούν. Θα είμαστε πρόθυμοι να δεχτούμε ότι πλέον είμαστε θωρακισμένοι, ότι η οικονομία μας είναι ισχυρή κλπ. Μέχρι την επόμενη κρίση που θα φανερώσει εκ νέου τη γύμνια μας και θα βρεθούμε στο ίδιο σημείο με σήμερα.

Δυστυχώς...


ΥΓ: Για να πραγματοποιηθούν τα παραπάνω είναι αλήθεια ότι κυβερνά το κατάλληλο κόμμα, καθώς τηρουμένων των αναλογιών έχει να επιδείξει δύο φορές ακόμα την ίδια συμπεριφορά. Μία το 1985 όταν λόγω του εκτροχιασμού που είχε προκληθεί την περίοδο 1981-1985 υπήρχε κίνδυνος να αφανιστεί πολιτικά το ΠΑΣΟΚ. Μπήκε σε ισχύ το τότε σταθεροποιητικό πρόγραμμα 1985-1987, ο κίνδυνος απετράπη αλλά φυσικά στη συνέχεια η όποια προσπάθεια ακυρώθηκε με αποκορύφωμα το προεκλογικό "Τσοβόλα δώστα όλα". Η δεύτερη, το 1993 όταν απετράπη η κατάρρευση, η οικονομία πράγματι ορθοπόδησε αλλά και πάλι η στόχευση ήταν κοντόφθαλμη και από την είσοδο στην ΟΝΕ και έπειτα άρχισε το πάρτι το οποίο συνέχισε επάξια ο "καταλληλότερος" φτάνοντας τη χώρα στο χάλι του 2009.