Έρευνα- «Λαδάδικα»: Αργοπεθαίνουν οι παραδοσιακές αγορές της πόλης μας. Μέρος 2!!

Ατόφιο κομμάτι της ιστορίας της πόλης αποτελούν τα Λαδάδικα κοντά στο λιμάνι. Λαδάδικα μια περιοχή που από την μεγάλη ακμή έφτασε στην παρακμή!! Τώρα βρίσκεται σε μια κατάσταση ντεμί …περιμένει κάτι ..περιμένει μια κίνηση για να δει πως θα πορευτεί!! Θα πάει στον πάτο ή θα γίνει και πάλι σημείο αναφοράς στην πόλη μας?

Ιστορικά στοιχεία
Στα νοτιοδυτικά του ελληνορωμαϊκού κέντρου της Θεσσαλονίκης, από την πλατεία Δικαστηρίων και τη διασταύρωση των δυο πιο σημαντικών δρόμων της, της Εγνατίας και της Βενιζέλου, και μέχρι το λιμάνι, αναπτύχθηκε από τα χρόνια της Βυζαντινής και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η κεντρική αγορά της νεότερης πόλης με τις αγορές και τα παζάρια.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, η αγορά γίνεται το λειτουργικό της κέντρο, σημείο συνάντησης όλων των κατοίκων της πόλης αλλά και επαφής ξένων και ντόπιων.
Μετά τα μέσα του 19ου αιώνα γκρεμίζονται τα παραλιακά τείχη και στα 1866 κατασκευάζεται το σιδηροδρομικό δίκτυο. Τότε αρχίζει στην περιοχή η εγκατάσταση εμπορικών και ναυτιλιακών εταιριών και κρατικών μονοπωλίων ενώ με την κατασκευή του νέου λιμανιού συγκεντρώνεται εδώ το εμπόριο λαδιού-σιτηρών-αποικιακών.
Στα τέλη του 19ου αιώνα επήλθε ο λεγόμενος εξευρωπαϊσμός της πόλης, και έτσι στην περιοχή άκμασαν τράπεζες, κτίρια γραφείων, μοντέρνα καταστήματα. Οι οθωμανικές αρχές προχώρησαν σε διανοίξεις, ευθυγραμμίσεις και διαπλατύνσεις δρόμων, για να δημιουργήσουν το χώρο υποδοχής των καινούργιων υπηρεσιών. Στη διαδικασία αυτή καθοριστικό ρόλο έπαιξε και η πυρκαγιά του 1917. Mέχρι το 1917 εδώ γινόταν όλο το χονδρεμπόριο της περιοχής κι αργότερα έμειναν μόνο οι λαδάδες. Πήρε το όνομα Λαδάδικα από τα ισόγεια μαγαζιά και τις αποθήκες όπου φύλαγαν τα λάδια και άλλα προϊόντα
«Απομεινάρι» της πυρκαγιάς και της διαδικασίας αυτής είναι η περιοχή των «Λαδάδικων», που εκτείνεται από το λιμάνι μέχρι και λίγο πάνω από την οδό Τσιμισκή. Η περιοχή περικλείεται από τις οδικές αρτηρίες Δραγούμη, Σαλαμίνος και Κουντουριώτη.
Στα σοκάκια της περιοχής, την εποχή του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και αργότερα, υπήρχαν οίκοι ανοχής (εξού και το άσμα «στα λαδάδικα πουλάν αυτό που θες…»). Ήταν σε ακμή ακόμη και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά άρχισε να φθίνει μετά τους σεισμούς του 1978:καθώς το χονδρεμπόριο έσβηνε, οι αποθήκες εγκαταλείπονταν και στη δεκαετία του '80 η εικόνα των ερειπωμένων κτιρίων ήταν τραγική.Η γειτονιά έγινε κακόφημη και δύσκολα μπορούσε κάποιος να περάσει από εκεί τη νύχτα, παρ' όλο που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης - ενώ μόνο δέκα επιχειρήσεις είχαν μείνει σε λειτουργία
Το 1985 η περιοχή των Λαδάδικων κηρύχτηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ιστορικός τόπος, διατηρητέο μνημείο και απαγορεύτηκε το κτίσιμο πολυκατοικιών. Ύστερα από μελέτες αποφασίστηκε η διάσωση των κτισμάτων με τη χρηματοδότηση όμως και των ιδιωτών που θα είχαν τη νέα χρήση τους.Έτσι επισκευάστηκαν 60 ιδιωτικά κτίρια με βάση συγκεκριμένες προδιαγραφές (το κόστος έφθασε τα 4-5 δισ. δρχ.), αποκαταστάθηκαν πέντε κτίρια ιδιοκτησίας της Τράπεζας Μακεδονίας - Θράκης, ενώ έγιναν από τον δήμο αναπλάσεις των κοινόχρηστων χώρων και σωστικές επεμβάσεις σε 21 κελύφη κτιρίων. Στις αρχές του 2000 λειτούργησε και το πρώην κτίριο του Ταχυδρομείου ως ξενοδοχείο «Capsis Βristοl». Οι φορείς υλοποίησης ήταν ο Δήμος και ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου Θεσσαλονίκης . Τις μελέτες ανάπλασης έκανε η Διεύθυνση Περιβάλλοντος Χωροταξίας Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (μελετητής ανάπλασης και εφαρμογής ήταν ο αρχιτέκτονας Μίλτος Μαυρομμάτης).

Κατάσταση σήμερα
Σήμερα, τα παλιά λαδάδικα, οι αποθήκες και οι οίκοι ανοχής, έχουν δώσει τη θέση τους σε μπαράκια, εστιατόρια και ουζερί. Σήμερα τα χαμηλά, το πολύ τριώροφα κτίσματά της αποτελούν τον παλαιότερο πυρήνα του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης. Στα τέλη του 20ου αιώνα είχε «καταντήσει» το συνώνυμο της διασκέδασης για την Θεσσαλονίκη.. Ήταν ο «Top» προορισμός για την βραδινή έξοδο….έτσι έγιναν συνώνυμο της διασκέδασης.. Λίγα χρόνια αργότερα όμως μετά την μεγάλη ακμή επήλθε η κατακόρυφη παρακμή(όχι βέβαια στο σημείο που βρίσκονταν παλιότερα). Τα μπαράκια άρχισαν να μεταλλάσσονται σε κακόφημα και να κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Έτσι από το “Top” φτάσαμε στο “Bottom”, στον πάτο.
Η παντελής έλλειψη καλαισθησίας των Θεσσαλονικιών νεόπλουτων, σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά της. Τα γραφικά Λαδάδικα «καταδικάστηκαν».Τώρα η κατάσταση ακροβατεί ανάμεσα στην «Παρακμή» και την ακμή. Πολλά από τα μπαράκια έχουν μετατραπεί σε Ταβέρνες ενώ άλλα διατηρήσαν το χαρακτήρα τους. Έτσι μέσα στην κυρίως περιοχή συναντά κανείς ένα τσαγκαράδικο, ένα μαγαζί με ναυτιλιακά είδη, το θρυλικό «Φούρνο στο Λιμάνι» , τον φημισμένο Κρικέλα και τον ξακουστό Ζύθο ή ακόμη και τα «Μπακαλιαράκια», το ταβερνάκι που παρ’ όλο που βρίσκεται στο ισόγειο μια σύγχρονης πολυκατοικίας αλλά διατηρεί το χαρακτήρα –και τη γεύση– της παλιάς γειτονιάς .
Τα προβλήματα….

1. Η μονόπλευρη ανάπτυξη των Λαδάδικων είχε δημιουργήσει πρόβλημα στην περιοχή..
2. Όταν άρχισε να ξεθωριάζει η νυχτερινή ζωή των λαδάδικων υπήρξε ερημιά και εγκατάλειψη.
3. Δεν έχει καταφέρει να γίνει σημείο αναφοράς στην σύγχρονη ζωή των Θεσσαλονικέων παρόλο που είναι μια από τις πιο όμορφες γειτονιές της Θεσσαλονίκης.
4. Δεν έχει γίνει σωστή συντήρηση των πλακόστρωτων και του ηλεκτροφωτισμού.

Προτάσεις…
Για να γίνει ξανά αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας μας τα λαδάδικα πρέπει να συνδυάσουν διάφορες χρήσεις όπως πχ φαγητό, νυχτερινή διασκέδαση και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Θα μπορούσαν να γίνουν την άνοιξη υπαίθριες εκθέσεις, συναυλίες κλπ στον γραφικό χώρο των Λαδάδικών .Επιπλέον θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ο χώρος κατάλληλα κατά την διάρκεια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου μια που βρίσκεται πολύ κοντά στους χώρους του λιμανιού όπου διεξάγεται και θα ήταν μια πολύ «καλή» περιοχή για την δημιουργία μαγαζιών με είδη δώρων και Σουβενίρ από την πόλη μας.
Η περιοχή πρέπει να συνδυάσει τον χαρακτήρα της με τα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης. Δεν πρέπει να μείνει αμέτοχη….Πρέπει να αποτελέσει αναπόσπαστο -ξεχωριστό κομμάτι της καθημερινότητας μας .
Είναι κρίμα μια τέτοια περιοχή απείρου κάλους να παραμένει ανεκμετάλλευτη και να μην σφύζει ζωή όλην την ημέρα. Τέτοιες γειτονιές δεν βρίσκεις στην Θεσσαλονίκη εύκολα….Δυστυχώς…