Τετάρτη 5 Μαρτίου 2008

Όταν οι Μασκαράδες συναντάν την τσίκνα και η τσίκνα τον Χαρταετό!!

Τι είναι Τσικνοπέμπτη και από πού προέρχεται ? Γιατί άραγε την ημέρα Πέμπτη την πέφτουμε στα παϊδάκια και τα κοψίδια? Γιατί ντυνόμαστε καρναβάλια? Συμβολίζει κάτι? Τι συμβολίζει ο χαρταετός? Τι είναι η καθαρά Δευτέρα?
Για να τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή….


Καρναβάλι
Όταν μιλάμε για το καρναβάλι, αναφερόμαστε στην μεγάλη λαϊκή εορταστική εκδήλωση, μεταμφιεσμένων ανθρώπων που φορώντας ή όχι μάσκες διασκεδάζουν στους δρόμους χορεύοντας, πίνοντας, λέγοντας αστεία και τραγουδώντας. Βασικό γνώρισμα των μασκαράδων είναι η μάσκα, που θεωρείται απόγονος των αρχαίων κωμικών και σατυρικών προσωπείων που φορούσαν οι ηθοποιοί όταν έπαιζαν κωμωδίες και σατυρικά δράματα. Ήταν πήλινες και όμοιες μεταξύ τους. Στην συνέχεια οι Ρωμαίοι έφτιαξαν μάσκες που διέφεραν η μια από την άλλη και παρίσταναν διάφορους τύπους της κωμωδίας. Πολλούς αιώνες αργότερα, στην Βόρεια Ιταλία, αναπτύχθηκε το θεατρικό είδος της Κομέντια ντελ άρτε, που εισήγαγε τύπους, όπως ο αρλεκίνος και η κολομπίνα με τις ανάλογες μάσκες και ενδυμασίες, αλλά και μάσκες χρυσές που έχουν την μορφή πουλιών .
Οι αποκριές ή καρναβάλια διαρκούν τρεις εβδομάδες, γι’ αυτό και περίοδος αυτή ονομάζεται Τριώδιο. Η πρώτη εβδομάδα λέγεται “Προφωνέσιμη”, γιατί παλιότερα “προφωνούσαν”, δηλαδή διαλαλούσαν, στα χωριά κυρίως, την αρχή της αποκριάς. Η δεύτερη εβδομάδα είναι “η κρεατική ή κρεοφάγος”, επειδή έτρωγαν κρέας και η τρίτη ονομάζεται “τυρινή ή τυροφάγος”, επειδή έτρωγαν γαλακτοκομικά προϊόντα. Όταν λέμε: “ανοίγει το τριώδιο”, εννοούμε ότι τότε αρχίζουν οι αποκριές”, αυτό γίνεται κάθε χρόνο, όταν το ημερολόγιο γράφει: του Τελώνου και του Φαρισαίου, πιθανόν για ν’ αποκαλυφθεί, καθ’ όλη την διάρκεια του καρναβαλιού, η υποκρισία των ανθρώπων σε όλο της το μεγαλείο.
Οι απαρχές του καρναβαλιού οδηγούν στην αρχαία Ελλάδα και ο σκοπός της η μαγική υποβοήθηση της γης να βλαστήσει με βοήθεια χορών, πηδημάτων, ποικίλων λαϊκών δρωμένων και μεταμφιέσεων με σκοπό να εξευμενισθούν τα βλαπτικά πνεύματα.
Η λέξη καρναβάλι, σύμφωνα με μία εκδοχή, είναι ιταλική: carne (κρέας), vale (γειά σου) και σημαίνει ό,τι και η λέξη “αποκριά”. Κατά τον E. Fehrle προέρχεται η ονομασία από την απαγόρευση της κρεοφαγίας=carne vale=κρέας έχε γειά.
Οι μασκαράδες σήμερα φορώντας την μάσκα δεν αναγνωρίζονται γι’ αυτό νιώθουν απελευθερωμένοι από τον καθωσπρεπισμό και την σοβαροφάνειά τους, με αποτέλεσμα να λένε και να κάνουν πράγματα, που οπωσδήποτε ούτε θα τολμούσαν να σκεφθούν χωρίς την μάσκα. Έτσι ευθυμούν και διασκεδάζουν ξεχνώντας, όπως νομίζουν, για λίγο τις έγνοιες και τα προβλήματά τους.
Τον μεσαίωνα πήρε την μορφή που έχει σήμερα στην Ιταλία. Από την Ιταλία και κυρίως την Βενετία, που φημίζεται για το καρναβάλι της, το έθιμο διαδόθηκε σ’ όλες τις χώρες, αφού βέβαια επηρεάστηκε και εμπλουτίστηκε από τα τοπικά έθιμα και τις παραδόσεις. Το πιο θεαματικό είναι φυσικά το καρναβάλι του Ρίο της Βραζιλίας. Κυρίαρχο γνώρισμα όλων των αποκριάτικων εκδηλώσεων παραμένει πάντα: το άρμα του βασιλιά καρνάβαλου και οι χοροί των μεταμφιεσμένων.
Στην Ελλάδα πολύ γνωστό σε όλους είναι το καρναβάλι της Πάτρας, αλλά και της Ξάνθης, όπως επίσης και της Νάουσας με τους Γενίτσαρους και τις Μπούλες (φανερή η επίδραση της τουρκοκρατίας)της Κοζάνης, αλλά και της Καστοριάς.


Τσικνοπέμπτη
Η Τσικνοπέμπτη, είναι ένα ετήσιο έθιμο στην Ελλάδα την περίοδο του καρνάβαλου το οποίο έχει τις ρίζες του βαθιά μέσα στους αιώνες. Είναι μια μέρα διασκέδασης και ετοιμασίας για την νηστεία της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα. Η Τσικνοπέμπτη βρίσκεται στο μέσο των 3 εβδομάδων του εορτασμού του καρναβαλιού. Πρόκειται για τη Πέμπτη της 2ης εβδομάδας, της Κρεατινής. Την μέρα αυτή επιβάλλεται από το έθιμο το ψήσιμο κρέατος στα κάρβουνα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το μυρωδάτο καπνό που λέγεται “τσίκνα”. Από την τσίκνα λοιπόν αυτή έχει πάρει και το όνομά της η Πέμπτη και λέγεται Τσικνοπέμπτη. Αν νομίζετε ότι είμαστε μόνο εμείς κάνετε λάθος. "Schmutziger Donnerstag" γερμανιστί, "Mardi Gras" γαλλιστί αλλά και "Mardi Gras" αγγλιστί στις νότιες Ηνωμένες Πολιτείες και ειδικά στη Νέα Ορλεάνη.


Κούλουμα και Καθαρά Δευτέρα
Απαραίτητα στοιχεία της αποκριάς θεωρούνται τα κούλουμα και ο χαρταετός: Ο εορτασμός του καρναβαλιού κλείνει με τα κούλουμα και το πέταγμα του χαρταετού. Με τον όρο: κούλουμα, εννοούμε την μαζική έξοδο του κόσμου στην ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας έξω στην φύση. Η προέλευση της λέξης κούλουμα είναι λατινική, από το “cuuiulus” που εκτός από την σημασία του σωρού, σημαίνει και την αφθονία, το περίσσευμα, το πέρας, αλλά και τον επίλογο. Η γιορτή λοιπόν της Καθαράς Δευτέρας θεωρείται ο επίλογος των βακχικών εορτών της αποκριάς, οι οποίες ουσιαστικά αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη και τελειώνουν την Καθαρά Δευτέρα. Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή. Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδος την Καθαρά Δευτέρα “καθαρίζουν” ό,τι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς και συνηθίζεται να τρώμε λαγάνα (άζυμο ψωμί που φτιάχνουν μόνο εκείνη τη μέρα), χαλβά, ελιές και πίκλες. Σε άλλα μέρη της Ελλάδας, όπως π.χ. στην Ήπειρο, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες και όλα τα χάλκινα σκεύη από τα λίπη της αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο μέχρι ν’ αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια. Αντίθετα άλλοι βάφουν μαύρα τα πρόσωπά τους με καπνιά ή μπογιά παπουτσιών, καθώς χορεύουν και μεθούν όλη την ημέρα σε υπαίθριες συγκεντρώσεις.

Χαρταετός
Απαραίτητο συμπλήρωμα της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του χαρταετού, με τα ποικίλα χρώματα και σχέδια, από μικρούς και μεγάλους, πιθανόν για να πετάξουν μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα, μια και μπαίνει η άνοιξη και όλα, τουλάχιστον στην φύση, είναι πιο χαρούμενα λόγω της ανθοφορίας και της βελτίωσης του καιρού.


Τώρα που ξέρουμε λοιπόν… πιείτε, φάτε, μασκαρευθήτε χαρείτε την γιορτή και ξεδώστε…..Ζήτω τα καρναβάλια!!!

3 σχόλια:

  1. Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο σου! Τα λες όλα και δεν παραλείπεις τίποτα! Διατριβή κανονική χεχε! Μπράβο!!! :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο ΧΑΡΤΑΕΤΟΣ

    Χαρταετός είμαι ψηλός
    που πλέω στους αιθέρες
    ξένοιαστες νύχτες κι όμορφες
    χαρούμενες ημέρες.

    Μ' αστέρια κάνω συντροφιά
    τις νύχτες, και τη μέρα
    στον ήλιο μας το βασιλιά
    λέω πρώτος καλημέρα.

    Πετώ, βουτώ, λικνίζομαι
    χάνομαι, ξαναβγαίνω
    με τα πουλιά στο πέταγμα-
    στη χάρη παραβγαίνω.

    Κι η φουντωτή μου η ουρά
    στολίδι και χαρά μου
    αυτή και πόδια και καρδιά
    και χρυσωπά φτερά μου.

    Η μοναχή σκοτούρα μου
    ο σπάγκος που με δένει
    σαν αφαλός μου με τη γη
    και διόλου δε σωπαίνει

    μόνο συνέχεια μουρμουρά
    στ' αυτί μου: "δίχως 'μενα
    όλα όσα πριν αράδιασες
    θα 'ταν για σένα ξένα".

    Γιώργης Χολιαστός

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Είναι ο νού σας και ένα ευρώ! Ανόητοι. Πάτε να μάθετε την πραγματική σημασία των ημερών.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

iLove σχόλια